|
Từ điển Tiếng Việt (Vietnamese Dictionary)
Äặng Trần Côn
Danh sÄ© Ä‘á»i Lê ý tông, không rõ năm sinh, năm mất, quê xã Nhân Mục (tục gá»i là ng Má»c), huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Äông (nay là Hà SÆ¡n Bình)
Ông thông minh, hiếu há»c, gặp lúc chúa Trịnh Giang cấm nhân dân Thăng Long không được để đèn sáng, hoặc đốt lá»a ban đêm, ông phải Ä‘Ã o hầm dÆ°á»›i đất thắp đèn mà há»c
Ông thi Ä‘á»— hÆ°Æ¡ng cống, được bổ Phủ há»c huấn đạo, rồi là m Tri huyện Thanh oai (Hà Äông) sau tháng Chiến khán ngá»± sá» Ä‘Ã i, chẳng bao lâu thì mất, chÆ°a đến 40 tuổi. (Vá» cái chết của ông có sách chép: hình nhÆ° ông bị tá»™i, xỠán rồi mất trong tù)
Ông là tác giả khúc ngâm Chinh phụ lừng danh. TÆ°Æ¡ng truyá»n ông là m thÆ¡ khá nhiá»u, lúc còn trẻ có Ä‘Æ°a cho nữ sÄ© Äoà n Thị Äiểm xem. Bị chê thÆ¡ dở, ông cố gắng dồi mà i, Ãt lâu sáng tác khúc ngâm Chinh phụ, khiến Äoà n Thị Äiểm phải phục rồi phiên dịch ra quốc âm
Sách Tang thÆ°Æ¡ng ngẫu lục ghi: Khoảng năm vá» già , ông là m ra khúc Chinh phụ ngâm, cả thảy đến mấy nghìn lá»i. Là m xong, Ä‘Æ°a Ngô Thì SÄ© xem, ông Ngô thán phục mà rằng:" Văn nà y đánh đổ cả lão Ngô nà y chá»› còn gì nữ"a. Khúc ngâm ấy ngÆ°á»i ta ghi chép, truyá»n sang đến tỉnh Quảng Äông, Quảng Tây ở Trung Quốc
Tác phẩm của ông Ä‘á»u bằng chữ Hán. Ngoà i bản Chinh phụ ngâm còn có: Tiêu tÆ°Æ¡ng bát cảnh (thÆ¡), BÃch câu kì ngá»™ (truyện thÆ¡), và các bà i phú: TrÆ°Æ¡ng Hà ng tÆ° thuần lô, TrÆ°Æ¡ng lÆ°Æ¡ng bố y, Khấu môn thanh
Tùng Niên Phạm Äình Hổ ghi nháºn vá» Äặng Trần Côn:" TÃnh thÃch rượu, buông thả không chịu bó buá»™c trong khoang trÆ°á»ng ốc. Văn chÆ°Æ¡ng ông nổi tiếng lừng thiên hạ"
|
|
|
|